Ευχές σε όλους!!!

Σας ευχόμαστε Καλή Χρονιά, Υγεία και Αγάπη!

    Ο Έλμερ και το ουράνιο τόξο

Σήμερα, για τη φιλαναγνωσία διαλέξαμε από τη βιβλιοθήκη μας το παραμύθι «ο Έλμερ και το ουράνιο τόξο». Καθίσαμε λοιπόν στο χαλάκι μας και αρχίσαμε την ανάγνωση…

Στην ιστορία αυτή, μια μέρα το ουράνιο τόξο έχασε όλα τα χρώματά του και έγινε γκρι! Όλα τα ζώα του δάσους στενοχωρήθηκαν πολύ! Δε μπορούσαν να φανταστούν ότι το ουράνιο τόξο δε θα έχει ποτέ ξανά χρώματα… και έψαξαν ως την άκρη της γης να το βρουν …. γιατί ο Έλμερ είχε μια ιδέα…

Στο παραμύθι αυτό, μας άρεσε πολύ που ο Έλμερ, ο παρδαλός ελέφαντας θέλησε να χαρίσει όλα τα χρώματά του στο ουράνιο τόξο κινδυνεύοντας ο ίδιος να γίνει… γκρι!

Πριν διαβάσουμε το τέλος της ιστορίας, φανταστήκαμε πως θα ήταν το ουράνιο τόξο αν έμοιαζε πολύ στον Έλμερ και γελάσαμε πολύ!

 Ύστερα κόψαμε πολλά πολύχρωμα τετραγωνάκια από φύλλα γλασέ, τα κολλήσαμε σε χαρτί του μέτρου και φτιάξαμε ένα ουράνιο τόξο τόσο διαφορετικό… όσο και ο Έλμερ!!!

     Ήταν πολύ διασκεδαστικό!

Η γάτα κουμπάρα

Το 3ο βιβλίο που επιλέξαμε για το πρόγραμμα της Φιλαναγνωσίας ήταν 
"Η γάτα κουμπάρα" της Σούλας Μητακίδου, Ευαγγελίας Τρέσσου και Antony L.Manna από τις εκδόσεις Καλειδοσκόπιο. 

Η επιλογή του συγκεκριμένου βιβλίου έγινε με στόχο τη διδασκαλία των τακτικών αριθμών (κεφ.19 μαθηματικά Α΄δημοτικού)

Εξερευνήσαμε το εξώφυλλο, το οπισθόφυλλο, βρήκαμε τα ονόματα των συγγραφέων, της εικονογράφου και τις εκδόσεις. Διαβάσαμε την περίληψη στο οπισθόφυλλο και στη συνέχεια ξεκινήσαμε την ανάγνωση. Παρατηρήσαμε τις εικόνες και καταλάβαμε πως η γάτα στην πραγματικότητα ήθελε να φάει τα ποντικάκια και όχι να γίνει κουμπάρα, όπως μας έλεγε ο τίτλος!

Φτιάξαμε το λεξιλόγιο του παραμυθιού και φυσικά εικονογραφήσαμε κι εμείς το παραμύθι.

Ο Τοτός και η γάτα η Ρορό

Τα ποντικάκια γιορτάζουν την κουμπαριά

Δεκέμβριος

Στο ρωμαϊκό ημερολόγιο του Ρωμύλου ήταν ο 10ος μήνας (ντέτσεμ = δέκα) κι έχει 31 ημέρες. Η 21η του μήνα είναι η μικρότερη ημέρα του χρόνου, το «χειμερινό ηλιοστάσιο». Αντιστοιχεί προς τον Ποσειδώνα των αρχαίων. Θεωρείται ο ψυχρότερος μήνας του χρόνου. Λέγεται Χριστουγεννάς ή Χριστουγεννάρης ή Χριστουγεννιάτης (λόγω της μεγάλης γιορτής της χριστιανοσύνης), Γιορτινός (λόγω των πολλών θρησκευτικών γιορτών), Αϊ-Νικολιάτης ή Παππού-Νικόλας ή Νικολοβάρβαρα (από τη γιορτή του Αγ. Νικολάου & της Αγ. Βαρβάρας), Άσπρος μήνας ή Ασπρομηνάς, και Χιονιάς.

     ΕΡΓΑΣΙΕΣ:

    Επιδιόρθωση στάβλων.

    Καθάρισμα χωραφιών από θάμνους.

    Φυτεύουνε κρεμμυδάκια.

    Σκέπασμα κυψελών.

    Αρχίζει η γαλακτοπαραγωγή.

    Τελειώνει το καθάρισμα του κρασιού κι ανοίγουν τα βαρέλια

ΕΘΙΜΑ-ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ:

ΟΙ ΚΑΛΙΚΑΝΤΖΑΡΟΙ

Τους συναντάμε με πολλά ονόματα: καλιβρούσηδες, καλακάντζουρα, λυκοκάντζαροι, κακανθρωπίσματα, παγανά &  εξαποδώ.

    Όντα δαιμονικά, άσχημοι, μαύροι, με μάτια κόκκινα, τριχωτοί, με πόδια τραγίσια, ήταν τα κυρίαρχα όντα του Δωδεκαημέρου, πειράζοντας τους ανθρώπους από την παραμονή των Χριστουγέννων, όταν αφήνοντας τα έγκατα της γης, έβγαιναν στο απάνω κόσμο, μέχρι την παραμονή των Θεοφανίων, οπότε περίτρομοι έφευγαν στην παρουσία του παπά που άγιαζε. Όλο τον χρόνο πολεμούν με τα τσεκούρια να κόψουν το δέντρο που βαστάει τη γη, όταν όμως πλησιάζει η στιγμή που θα το κόψουν τελείως, μια τσεκουριά μένει, βγαίνουν στη γη να κάνουν σκανδαλιές, περιμένοντας ότι θα πέσει πια μόνο του, όμως γεννάται ο Χριστός και αμέσως το δέντρο ξαναγίνεται.

      Μπαίνουν στα σπίτια απ’ τις καμινάδες που η φωτιά τους έχει σβήσει.

     Αρχηγός τους είναι ο Μαντρακούκος, που είναι κουτσός κι άγριος και ο πιο επικίνδυνος απ’ όλη την ομάδα. Ακολουθεί ο Μαγάρας, με την τεράστια κοιλιά του, ο οποίος μαγαρίζει όλα τα φαγητά και τα γλυκά. Επίσης έρχεται ο Κωλοβελόνης, που είναι αδύνατος και σουβλερός σα μακαρόνι και περνά από κλειδαρότρυπες και χαραμάδες. Άλλος είναι ο Κοψαχείλης με τεράστια κοφτερά δόντια, που κρέμονται από το στόμα του. Κανένας δεν μοιάζει με τον άλλο και έχει ο καθένας το κουσούρι του.

   Για να εξευμενίσουν οι άνθρωποι τα πειρακτικά αυτά πλάσματα, άφηναν γλυκά σ’ ένα σημείο του σπιτιού ή προσπαθούσαν να τα κάνουν ακίνδυνα, με διάφορους τρόπους. Τοποθετούσαν π.χ. ένα κόσκινο μπροστά από την πόρτα του σπιτιού, ώστε μέχρι να μετρήσει ο καλικάντζαρος από περιέργεια τις τρύπες, να λαλήσει ο πετεινός, οπότε αυτοί έτρεχαν να εξαφανιστούν.

    Το αποτελεσματικότερο μέσο για να κρατηθούν μακριά οι καλικάντζαροι και κάθε άλλο δαιμόνιο θεωρήθηκε η φωτιά. Γι’ αυτό και όλο το Δωδεκαήμερο έμενε συνεχώς το τζάκι αναμμένο και μάλιστα με ξύλα αγκαθωτά (για να έχει η φωτιά μεγαλύτερη δύναμη). Παλιά οι γιαγιάδες έκαιγαν στα τζάκια παλιοτσάρουχα. Η άσχημη μυρωδιά τους έκανε τους καλικάντζαρους να φεύγουν.

  Την ημέρα των Θεοφανίων πρέπει να φύγουν. Όταν ο παπάς αγιάζει φωνάζουν:

                  «Φεύγετε, να φεύγουμε, γιατί θα ‘ρθει ο παπάς

                 με την αγιαστούρα του και με τη βρεχτούρα του»

ΤΑ ΚΑΛΑΝΤΑ:

    Τα κάλαντα, όπως ξέρουμε, είναι τα δημώδη εορταστικά και θρησκευτικά άσματα, που τραγουδούσαν κατά τις γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.

    Από τη βυζαντινή εποχή ψέλνονταν κατά τον ίδιο τρόπο, όπως και σήμερα, από συντροφιές παιδιών, που γύριζαν από σπίτι σε σπίτι και έπαιρναν φιλοδωρήματα.

     Η λέξη «κάλαντα» προέρχεται από το λατινικό CALENDA, που σημαίνει πρώτη εκάστου μηνός.

   Τα σημερινά κάλαντα, που ψέλνονται, καθώς και τα λοιπά θρησκευτικά άσματα, έχουν στενή συγγένεια με την αρχαία λατρεία ή τα παλαιά έθιμα της ομηρικής εποχής και των μετέπειτα χρόνων. Έχουν το ίδιο θέμα προς τα σημερινά κάλαντα, ως προς την σύνθεση, τον  χαρακτήρα και την ουσία των συναισθημάτων που εκδηλώνονται. Η διαφορά μεταξύ των σημερινών και των αρχαίων σχετικών τραγουδιών είναι, ότι ο τρόπος της εκδηλώσεως των σημερινών είναι πιο ζωηρός. Το αξιοπερίεργο είναι ότι τόσο στα αρχαία όσο και στα σημερινά τραγούδια, οι έπαινοι και τα εγκώμια είναι ίδια και ίδιες οι ευχές για την ευτυχία του σπιτιού, που απευθύνονται από τους μικρούς ψάλτες της πατρίδας μας.

       Τα παιδιά από νωρίς άρχιζαν, συντροφιές - συντροφιές να περιέρχονται τα σπίτια, για τα κάλαντα και να φιλοδωρούνται με πεντάρες, δεκάρες και σπάνια εικοσάλεπτα, τα οποία τότε είχαν αξία. Αργότερα τα φιλοδωρούσαν πενηντάλεπτα ή δραχμές. Τους πρόσφεραν επί πλέον και γλυκίσματα.

      Την ημέρα της Πρωτοχρονιάς, μετά τη λειτουργία και πάλιν θα περιέλθουν όλα τα σπίτια - εκτός από εκείνα που είχαν πένθος. Την βασιλόπιτα την έκοβαν το μεσημέρι, οπότε και μοιράζονταν τα δώρα στα παιδιά. Λίγες οικογένειες, μετά τα μεσάνυκτα, με την ανατολή του νέου έτους και αφού έσβηναν και άναβαν τα φώτα και έψαλλαν τα κάλαντα όλοι οι παρευρισκόμενοι «εν χορώ» και αφού αντάλλαζαν τις αρμόζουσες ευχές, έκοβαν τη βασιλόπιτα, σε τόσα τεμάχια όσα και τα παριστάμενα πρόσωπα. Ενώ η πίττα που θα έκοβαν το μεσημέρι της πρωτοχρονιάς περιοριζόταν στα μέλη της οικογενείας και μόνον. Συντροφιές νέων περιέρχονταν τα σπίτια και έψαλλαν τα κάλαντα του Αγίου Βασιλείου με ανάλογα παινέματα, με επωδό: «Εμείς  δεν ήρθαμε εδώ να  φάμε και να πιούμε  Μόνο σας αγαπούσαμε κι ήρθαμε να σας δούμε».

ΤΟ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΔΕΝΤΡΟ.

     Σύμφωνα με τους περισσότερους λαογράφους, το έθιμο αυτό ήρθε στην Ελλάδα, μάλλον, την εποχή του Όθωνα (πρώτα στο Ναύπλιο και μετά στην Αθήνα), από τη δύση (Γερμανία ή Αγγλία). Προϋπήρχε όμως στο Βυζάντιο από τον 6ο αιώνα. Παλαιότερα για τη διακόσμηση των σπιτιών χρησιμοποιούσαν κλαριά από δέντρα. Η χρήση τους συμβόλιζε το τέλος του χειμώνα, την αναβλάστηση και την καινούργια ζωή, γι’ αυτό και τα κλαριά έπρεπε να είναι καταπράσινα και από φυτά αειθαλή. Τα κλαριά (δάφνης, λεμονιάς, κουμαριάς, σκίνου, μυρτιάς και ελιάς) στολίζονταν με φρούτα, ξηρούς καρπούς και νομίσματα, τυλιγμένα σε χρυσόχαρτο ή βαμμένα με χρυσομπογιά.

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ:

 «Χιόνι του Δεκεμβριού, χρυσάφι του καλοκαιριού».

«Να ‘ναι Χριστούγεννα στεγνά, τα Φώτα χιονισμένα και τα Λαμπρά βρεχούμενα, τα αμπάρια γεμισμένα»..

«Απ’ τα Νικολοβάρβαρα αρχίζει ο χειμώνας».

«Γύρω γύρω του Χριστού, η κορφή του χειμωνιού».

«Δεκέμβρη μου, με πάγωσες και πώς να ξεπαγιάσω

«Δεκέμβριος, Χριστού γέννηση και καλός μας Χρόνος».

«Το Νοέμβρη και Δεκέμβρη φύτευε καταβολάδες».

«Το τραγούδι με τον τρύγο, το Δεκέμβρη παραμύθι.

«Χειμωνιάτικη γέννα, καλοκαιρινή χαρά».